Ua hana ʻino ʻia ʻo Hāloa

Subscribe Now Choose a package that suits your preferences.
Start Free Account Get access to 7 premium stories every month for FREE!
Already a Subscriber? Current print subscriber? Activate your complimentary Digital account.

Synopsis: Who on earth would put explosive ingredients into poi? From the Hawaiian perspective, that would be sacrilegious.

Synopsis: Who on earth would put explosive ingredients into poi? From the Hawaiian perspective, that would be sacrilegious.

It is, however, a concern for airport security. I guess there are people out there capable of that.

•••

Aloha mai kākou e ka poʻe aloha o ka ʻāina, nā mamo hoʻi a Hāloa. He wahi moʻolelo hoʻokaumaha kaʻu e hahaʻi aku nei iā ʻoukou no ka hana ʻino ʻia o ko kākou kupuna.

I kēlā pule aku nei, ua kau mokulele au no ka lele ʻana i Maui e kipa ai i kekahi mau hoaaloha. I kēia mau lā, he kākaʻikahi koʻu haʻalele ʻana iā Oʻahu nei no ka lele ʻana i nā mokupuni ʻē aʻe, a e kala loa hoʻi koʻu lele ʻana i Maui. No laila, ʻaʻole nō au i komo i loko o kēlā ʻāuna o ka poʻe lele pinepine, a i ka wā e komo ana ma ka ʻīpuka komo o ke kahua mokulele, ua hoʻopūʻā ʻia mai au me nā pipi ʻē aʻe a kū mālie ana ma ke ʻano he lālani loloa e kolo pupū ana i mua.

A pau kaʻu likiki i ka ʻāpono ʻia, a pau hoʻi ka hoʻohālike ʻia o koʻu helehelena me ke kiʻi ma luna o kaʻu laikini kalaiwa kaʻa, komo akula au ma kahi e paʻi kiʻi aka ʻia mai ai kaʻu pāisi. ʻO au naʻe, he defibrillator koʻu i hoʻokomo ʻia ma lalo o ka ʻili o koʻu umauma, a no laila, ʻaʻole hiki ke komo ma kahi e ʻimi ʻia ai ka metala o pilikia auaneʻi kēlā defibrillator. No laila, ua neʻe aku au ma ka ʻaoʻao, kahi e lālama ʻia ai e nā lima o nā limahana. A i ka loaʻa ʻole mai he mea pahū, he pahi, a i ʻole he pū ma luna o koʻu kino, ua ʻae ʻia koʻu puka aku ma ka ʻaoʻao o ka poʻe hele lanakila.

Eia naʻe ka mea ʻāpiki. ʻO kaʻu pāisi, ua hoʻopaʻa ʻia a lawe ʻia mai i oʻu lā me ka nīnau mai no kekahi mea ma loko. Auē! E kuhikuhi ʻia ana kaʻu poi e lawe ana ma ke ʻano i makana no koʻu mau hoa ma Maui. ʻŌlelo ʻia maila au, ʻaʻole hiki ke lawe ʻia ka poi ma luna o ka mokulele no ka mea he mea wai ia. Maliʻa he mea pahū ke peʻe ana i loko. Ua ʻoluʻolu naʻe ka poʻe kiaʻi, a ʻaʻole i kāʻili mai i ka poi i ia manawa. Ua ʻōlelo maila naʻe ē ua hiki iaʻu ke puka hou aku ma waho o kēlā lālani lōʻihi, ʻai hoʻonuʻunuʻu iho i ka poi, a hoʻomanawanui hou mai i ke kū laina.

Iaʻu e noʻonoʻo nei, ua hewa koʻu ʻano kuʻihē i kēlā manawa. Aia ka pono i ka puka aku i waho a haupa mai i kaʻu poi a hoʻomanawanui hou mai i ke kū laina, a me ka lālama mai a ka lima o nā kiaʻi. Ua lawa nō paha ka manawa e hana ai pēlā ma mua o ka ʻeʻe ʻana ma ka mokulele. ʻAʻole naʻe pēlā kaʻu hana. Ua hoʻokuʻu akula au i ka poi me ka ʻōlelo aku ʻaʻole maikaʻi ka hoʻopau wale ʻia aku o kēia mea waiwai. Ua haʻi au iā lākou ē na kekahi o lākou e ʻai, akā, ua hōʻole mai. He kūʻē kānāwai ia ʻano hana. No laila, i hewa hoʻi iaʻu i ka hoʻopau wale aku nō i ke kino o Hāloa.

ʻO kaʻu mea naʻe e nūnē nei, ʻo ia hoʻi, pehea e ʻae ʻia nei ke komo ʻana o nā ʻano meaʻai ʻē aʻe me ka hōʻole ʻia mai o ka poi? Ua ʻōlelo ʻia maila au he mea wai ia. ʻAe, ua hoʻowali ʻia me ka wai, akā, he aha lā ka mea ʻai i loaʻa ʻole ka wai? Eia hou, ʻo wai lā ka mea nāna e hana ʻino iā Hāloa ma o ka hoʻokomo ʻana i kahi mea pahū ma loko?

The weekly Hawaiian language column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawaii.